Przewóz materiałów niebezpiecznych – co trzeba wiedzieć?
Przewóz towarów niebezpiecznych wymaga przestrzegania szczególnych procedur, aby zminimalizować ryzyko wypadków. Co warto wiedzieć o tym rodzaju transportu?
Niektóre towary wymagają przewożenia w nieco inny sposób. Wynika to z ich właściwości i potencjalnego ryzyka dla kierowcy, uczestników ruchu oraz środowiska. Przewóz materiałów niebezpiecznych jest regulowany przez wiele restrykcyjnych przepisów.
Na czym polega przewóz materiałów niebezpiecznych?
Przewóz materiałów niebezpiecznych polega na przemieszczaniu substancji z jednego miejsca do drugiego przy użyciu specjalnych środków transportu. Są to m.in. samochody, pociągi, samoloty i statki.
Materiały te są zazwyczaj skategoryzowane na podstawie właściwości takich jak łatwopalność, toksyczność, korozja, promieniotwórczość czy eksplozywność. Takie produkty podlegają rygorystycznym przepisom dotyczącym ich transportu.
Transport materiałów niebezpiecznych może być realizowany jedynie przez specjalistów. Takie osoby muszą dysponować odpowiednimi uprawnieniami.
Istnieje wiele przepisów, które warunkują, w jaki sposób powinien odbywać się przewóz. Mówią one o środkach bezpieczeństwa i trasach, po których mogą poruszać się samochody transportujące substancje niebezpieczne.
Rodzaje materiałów niebezpiecznych
Materiały niebezpieczne mogą mieć różne właściwości i składać się z odmiennych substancji chemicznych. Stanowią one zagrożenie dla zdrowia ludzi, środowiska lub mienia. Najważniejsze rodzaje materiałów niebezpiecznych to:
- substancje wybuchowe – to materiały, które mogą ulec samozapłonowi lub reakcji wybuchowej pod wpływem ciepła, iskier, nacisku lub innych czynników zewnętrznych,
- substancje łatwopalne – to materiały, które pod wpływem ciepła lub iskier mogą zapalić się i spowodować pożar,
- substancje toksyczne – w przypadku wdychania, spożycia lub kontaktu ze skórą mogą być szkodliwe dla zdrowia człowieka i środowiska,
- substancje promieniotwórcze – emitują promieniowanie jonizujące, które może powodować szkody dla zdrowia i natury,
- substancje żrące – są agresywnymi chemikaliami i mogą powodować korozję oraz uszkodzenia powierzchni, z którymi się stykają,
- substancje utleniające – to materiały, które mogą ułatwić proces spalania i powodować niebezpieczeństwo wybuchu,
- substancje niebezpieczne dla środowiska – mogą wpływać negatywnie na środowisko naturalne. Są to np. substancje chemiczne, które powodują skażenie gleby, wód gruntowych lub powietrza.
Materiały niebezpieczne dzieli się też na trzy klasy. Pierwsza dotyczy produktów wysoce łatwopalnych. Druga obejmuje substancje, które podtrzymują spalanie, ale nie zapalają się łatwo. Trzecia klasa dotyczy przedmiotów, które nie zapalają się samodzielnie i stanowią niewielkie zagrożenie w trakcie transportu.
Wszystkie materiały niebezpieczne są oznaczone odpowiednimi symbolami i kategorią niebezpieczeństwa, aby umożliwić ich bezpieczny transport oraz magazynowanie.
Poszczególne materiały są objęte nieco innymi przepisami. Muszą być np. zabezpieczone w konkretny sposób czy przewożone jedynie wybranym typem pojazdu.
Procedury przy przewozie materiałów niebezpiecznych
Przewóz towarów niebezpiecznych wymaga przestrzegania szczególnych procedur, aby zminimalizować ryzyko wypadków. Najważniejsze zasady w tej branży dotyczą następujących kwestii:
- kwalifikacje kierowcy – osoby, którzy przewożą materiały niebezpieczne, muszą mieć odpowiednie licencje,
- oznakowanie pojazdu – samochody przewożące materiały niebezpieczne muszą być odpowiednio oznakowane. Są to np. etykiety z symbolami niebezpieczeństwa,
- opakowania – materiały niebezpieczne muszą być przechowywane w specjalnie zaprojektowanych pojemnikach, które są dostosowane do charakterystyki danej substancji,
- dokumentacja – przed przewozem materiałów niebezpiecznych należy przygotować odpowiednią dokumentację, która określa rodzaj i ilość materiałów, ich kategorię niebezpieczeństwa, sposób transportu oraz zabezpieczenia. Osoby realizujące transport towarów niebezpiecznych drogą morską muszą wypełnić zgłoszenie i dostarczyć je w ciągu 24 godzin przed wypłynięcia statku.
Warto też pamiętać, że przepisy różnią się w zależności od rodzaju transportu. Przewożenie materiałów niebezpiecznych drogą lądową wymaga przygotowania innych dokumentów i pojazdów, niż ma to miejsce w przypadku korzystania z samolotu czy statku. W zależności od środka transportu należy przestrzegać następujących przepisów:
- transport lądowy – ADR,
- transport morski – IMDG,
- transport lotniczy – DGR ICAO,
- transport pociągiem – RID,
- transport wodny śródlądowy – ADN.
Transport lotniczy materiałów niebezpiecznych musi również spełniać warunki określone w Dyrektywie 2008/68/WE „Transport drogowy towarów niebezpiecznych” z 26 lutego 2008 r.
Przepisy warunkują, czy konkretne towary mogą być przewożone wraz z pasażerami, czy wymagają przygotowania osobnego środka transportu. Określają także, jak zabezpieczyć ładunek, aby nie stanowił zagrożenia dla osób i środowiska. Na ich podstawie decyduje się, czy towar może być przewożony na danej trasie.
