Kontrola sanitarna towarów – kiedy i po co jest przeprowadzana?
Import i eksport towarów wymaga dopełnienia wielu formalności. Szczególne restrykcje dotyczą produktów spożywczych i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Takie towary muszą zostać poddane kontroli sanitarnej na granicy. Kiedy i po co jest ona przeprowadzana?
Kiedy należy zgłosić towar do kontroli sanitarnej?
Kontrola sanitarna jest obowiązkowa w przypadku żywotności. Dotyczy ona takich towarów, jak np.:
- ryż i makaron,
- oleje roślinne,
- czekolada, ziarna kakao i proszek kakaowy,
- mąka, kasze i mączki,
- pieczywo, ciasta i ciastka,
- warzywa i owoce,
- skórki z owoców i pozostałe części roślin lukrowane, kandyzowane lub odsączone,
- orzechy i nasiona,
- grzyby i trufle,
- lody,
- przyprawy,
- dżemy i inne przetwory owocowe,
- kawa, herbata i ich koncentraty,
- soki owocowe i warzywne,
- wino i wermut,
- woda pitna, w tym gazowana,
- młynki i miksery spożywcze,
- sztućce i akcesoria kuchenne.
Pełną listę towarów, które muszą zostać zgłoszone do kontroli sanitarnej, można znaleźć w rozporządzeniu Ministra Zdrowia.
Kontrola sanitarna nie jest konieczna w sytuacji, gdy towar jest przewożony w celach badawczych lub marketingowych. Wyjątkiem są objęte także przedmioty transportowane z innego Państwa Członkowskiego Unii Europejskiej. Firmy odpowiedzialne za przewóz takich towarów muszą mieć ważną dokumentację potwierdzającą ich bezpieczeństwo.
Jak zgłosić towar do kontroli sanitarnej?
Zgłoszenie towaru do kontroli sanitarnej powinno nastąpić w ciągu 48 godzin przed przewozem w przypadku standardowych produktów i 24 godzin, jeśli transport dotyczy wyrobów łatwo psujących się. Do wniosku dotyczącego granicznej kontroli sanitarnej powinny zostać dołączone inne dokumenty – przewozowe, wyniki analiz mikrobiologicznych, chemicznych, biologicznych, pełnomocnictwo w sprawach administracyjnych, wyniki badań poziomu pestycydów, certyfikaty potwierdzający numer partii produkcyjnej oraz faktury.
Dokumenty te powinny być przygotowane w języku polskim lub innym języku urzędowym Unii Europejskiej. Czasem pracownicy przejść granicznych wymagają przetłumaczenia wniosku, o czym informują na etapie jego składania.
Trzeba również wiedzieć, że graniczna kontrola sanitarna jest płatna. Jej cena zależy przede wszystkim od rodzaju i masy przewożonego towaru, a także typu samochodu go transportującego. Same badania laboratoryjne kosztują nawet kilka tysięcy złotych za każdą próbkę. Proces kontroli jest więc bardzo drogi, ale konieczność jego przeprowadzenia wynika z obowiązujących przepisów.
Jak przebiega kontrola sanitarna?
Kontrola sanitarna jest przeprowadzana przez pracowników, którzy mają upoważnienie państwowego granicznego inspektora sanitarnego. Odbywają się one na przejściach granicznych – kolejowych, rzecznych, morskich, drogowych i lotniczych.
Gdy towar znajdzie się na przejściu granicznym, należy poinformować o tym właściwą stację. Kolejne etapy kontroli to sprawdzenie dokumentacji i odnotowanie zdarzenia w rejestrze. Pracownicy sprawdzają, czy towar jest przechowywany i przewożony w odpowiedni sposób. Badają poziom temperatury w zależności od konkretnego typu żywności. Pobierają również próbki towaru i poddają je ocenie. Kontrolowane są zarówno produkty spożywcze, jak i opakowania i oznakowania.
Graniczna kontrola sanitarna kończy się wystawieniem protokołu. Jego kopia pozostaje w stacji. Drugi egzemplarz trafia do firmy przewożącej towar. Wynikiem kontroli jest świadectwo spełnienia wymagań zdrowotnych przez środki spożywcze bądź materiały lub wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością, a także świadectwo przydatności do produkcji substancji pomagającej w przetwarzaniu. Rodzaj wydanego dokumentu zależy od rodzaju przewożonego produktu.
Co, gdy towar nie przejdzie kontroli?
Po zakończeniu kontroli przesyłki międzynarodowej jest wystawiany protokół z opinią na temat towaru. Jeśli jego wynik jest negatywny, firma przewożąca produkty otrzymuje decyzję o ich niedopuszczeniu do obrotu. Taki towar trafia do Systemu Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach. Inspektor sanitarny może zdecydować również o zwrocie ładunku poza UE, zniszczeniu go na koszt firmy transportowej czy możliwości wykorzystania do innych celów, np. przemysłowych.
Firma odpowiedzialna za transport międzynarodowy towarów może odwołać się od decyzji w ciągu 14 dni. Taki dokument należy złożyć do inspektora sanitarnego odpowiedzialnego za wydaną opinię. W piśmie należy oświadczyć brak zgody z daną decyzją i zażądać rozpatrzenie odwołania.
Po zapoznaniu się z odwołaniem, inspektor sanitarny może:
- umorzyć postępowanie odwoławcze,
- uchylić wydaną decyzję w całości lub w części,
- utrzymać wydaną decyzję w mocy.
Zwykle odwołanie jest rozpatrywane w ciągu miesiąca od wydania decyzji negatywnej. Wniosek warto złożyć jak najszybciej, zwłaszcza jeśli dotyczy on produktów o krótkim terminie przydatności do spożycia. W innym przypadku może okazać się, że w trakcie trwania ponownego wydawania opinii towar przestanie być zdatny do użytku.
